ก่อนซื้อรถไฟฟ้าต้องรู้ แบตเตอรี่มีกี่ประเภท ต่างกันอย่างไร

Key Takeaway

• แบตเตอรี่รถไฟฟ้ามีหลายประเภท เช่น ลิเทียมไอออน ลิเทียมไอออนฟอสเฟต (LFP) โซลิดสเตต โซเดียมไอออน และนิกเกิล-เมทัลไฮไดรด์ (NiMH)

• แบตเตอรี่แต่ละประเภทมีความแตกต่างกัน ทั้งด้านความจุพลังงาน ความปลอดภัย น้ำหนัก อายุการใช้งาน และต้นทุน เช่น ลิเทียมไอออนฟอสเฟต ปลอดภัยสูงแต่ความจุน้อย โซลิดสเตตมีศักยภาพสูงแต่ราคายังแพง เป็นต้น 

• อายุการใช้งานของแบตเตอรี่รถยนต์ไฟฟ้าเฉลี่ยอยู่ที่ 8-15 ปี หรือประมาณ 1,000-2,000 รอบการชาร์จ ขึ้นอยู่กับการใช้งาน อุณหภูมิ และระบบจัดการพลังงานภายในรถ

• แบตเตอรี่รถไฟฟ้าและแบตเตอรี่รถยนต์ทั่วไปมีความแตกต่างกันโดยสิ้นเชิง เพราะแบตเตอรี่รถไฟฟ้าใช้สำหรับขับเคลื่อนมอเตอร์ไฟฟ้าทั้งระบบ ขณะที่แบตเตอรี่รถยนต์ทั่วไปจะใช้ไฟฟ้าเพียงจ่ายให้ระบบสตาร์ตหรืออุปกรณ์ไฟฟ้าเล็กน้อย เช่น ระบบไฟหรือระบบเสียงเท่านั้น

ในยุคที่ราคาน้ำมันพุ่งสูงและเทรนด์รักษ์โลกกำลังมาแรง “รถยนต์ไฟฟ้า” กลายเป็นตัวเลือกยอดนิยมของคนรุ่นใหม่ที่ต้องการลดการปล่อยมลพิษและประหยัดค่าใช้จ่ายระยะยาว ถึงแม้จะมีข้อดีมากมาย หลายคนอาจยังคงมีข้อกังวลเกี่ยวกับแบตเตอรี่รถไฟฟ้าทั้งในเรื่องอายุการใช้งาน ความปลอดภัย หรือค่าเปลี่ยนแบตเตอรี่ที่อาจมีราคาสูง ทำให้เกิดความลังเลในการตัดสินใจซื้ออยู่ไม่น้อย 

บทความนี้จึงพาทุกคนไปทำความเข้าใจเกี่ยวกับแบตเตอรี่รถยนต์ไฟฟ้าให้มากยิ่งขึ้น ไม่ว่าจะเป็นเรื่องของประเภท ราคา อายุการใช้งาน พร้อมเปรียบเทียบความแตกต่างของแต่ละประเภทอย่างชัดเจน เพื่อช่วยให้คุณตัดสินใจได้อย่างมั่นใจมากยิ่งขึ้น!

ทำความรู้จักกับแบตเตอรี่รถยนต์ไฟฟ้า

แบตเตอรี่รถไฟฟ้า (EV Battery) คือแหล่งพลังงานหลักของรถยนต์ที่ขับเคลื่อนด้วยระบบไฟฟ้า โดยมีหน้าที่สำคัญดังนี้

• กักเก็บพลังงานไฟฟ้า เป็นหน้าที่พื้นฐานของแบตเตอรี่รถยนต์ไฟฟ้า โดยแบตเตอรี่จะทำหน้าที่เก็บพลังงานไฟฟ้าที่ได้จากการชาร์จ ไม่ว่าจะชาร์จจากปลั๊กไฟบ้านหรือสถานีชาร์จสาธารณะ เพื่อนำไปใช้ในการขับเคลื่อนรถและจ่ายไฟให้ระบบต่างๆ ในภายหลัง

• จ่ายพลังงานให้มอเตอร์ไฟฟ้า เมื่อมีการขับเคลื่อน แบตเตอรี่จะส่งกระแสไฟฟ้าไปยังมอเตอร์ที่ทำหน้าที่เปลี่ยนพลังงานไฟฟ้าให้เป็นพลังงานกล เพื่อให้ล้อรถยนต์เคลื่อนที่ได้อย่างราบรื่น ทั้งในช่วงออกตัว เร่งความเร็ว หรือขณะขับขี่บนถนนต่างระดับ โดยไม่ต้องพึ่งพาเครื่องยนต์สันดาปและน้ำมันเชื้อเพลิงแบบเดิม

• จ่ายไฟให้ระบบไฟฟ้าภายในรถ แบตเตอรี่รถไฟฟ้าจะจ่ายกระแสไฟให้กับอุปกรณ์อิเล็กทรอนิกส์ต่างๆ ภายในรถ เพื่อให้สามารถทำงานได้อย่างมีประสิทธิภาพ ไม่ว่าจะเป็นไฟหน้า-ไฟท้าย เครื่องเสียง หน้าจอควบคุม หรือระบบนำทาง ซึ่งทั้งหมดนี้ต้องอาศัยพลังงานไฟฟ้าจากแบตเตอรี่หลัก เพื่อรองรับการใช้งานที่หลากหลายในขณะขับขี่

• คืนพลังงานบางส่วนกลับเข้าสู่แบตเตอรี่ เมื่อมีการเบรกหรือชะลอความเร็ว จะมีระบบ Regenerative Braking จะทำงานโดยเปลี่ยนพลังงานจลน์ที่เกิดขึ้นจากการเคลื่อนไหวของรถให้กลายเป็นพลังงานไฟฟ้า แล้วส่งกลับไปเก็บไว้ในแบตเตอรี่ ซึ่งจะช่วยลดการสูญเสียพลังงานที่โดยปกติจะถูกปล่อยทิ้งในรูปแบบของความร้อน และยังช่วยยืดระยะทางในการขับขี่ได้มากขึ้นอีกด้วย 

แบตเตอรี่ไฟฟ้ามีกี่ประเภท

แบตเตอรี่รถยนต์ไฟฟ้าที่ใช้งานอยู่ในปัจจุบัน สามารถแบ่งออกได้เป็นหลายประเภท โดยแต่ละประเภทมีคุณสมบัติ ความปลอดภัย อายุการใช้งาน และประสิทธิภาพที่แตกต่างกัน ดังรายละเอียดต่อไปนี้ 

แบตเตอรี่ลิเทียมไอออน

แบตเตอรี่ลิเทียมไอออนเป็นประเภทที่ถูกใช้งานแพร่หลายที่สุดในรถยนต์ไฟฟ้าปัจจุบัน ด้วยเทคโนโลยีที่พัฒนาอย่างต่อเนื่องจนมีความเสถียรสูง และเป็นองค์ประกอบหลักในการย้ายประจุไฟฟ้าระหว่างขั้วบวกและขั้วลบ จึงสามารถกักเก็บพลังงานได้มากในขนาดที่เล็กและน้ำหนักเบา ทั้งยังรองรับการชาร์จซ้ำได้หลายพันรอบโดยที่ประสิทธิภาพยังคงอยู่ในระดับที่ดี

ข้อดีของแบตเตอรี่ลิเทียมไอออน

• ให้ความจุพลังงานสูง ทำให้รถสามารถวิ่งได้ไกลต่อการชาร์จหนึ่งครั้ง

• น้ำหนักเบากว่าแบตเตอรี่แบบเดิม ช่วยลดน้ำหนักตัวรถ

• รองรับการชาร์จซ้ำได้หลายครั้ง อายุการใช้งานเฉลี่ยยาวนาน

• ประสิทธิภาพการจ่ายไฟสม่ำเสมอ

• เทคโนโลยีมีความเสถียรและพัฒนาอย่างแพร่หลายทั่วโลก

ข้อเสียของแบตเตอรี่ลิเทียมไอออน

• ราคาสูงกว่าประเภทอื่นเนื่องจากต้นทุนวัตถุดิบสูง

• เสี่ยงต่อความร้อนสูงหากใช้งานผิดวิธีหรือเกิดความเสียหาย

• ประสิทธิภาพอาจลดลงเมื่อใช้งานในสภาพอากาศหนาวจัด

• มีโอกาสเสื่อมสภาพเร็วขึ้นหากชาร์จไฟผิดวิธีหรือชาร์จเต็มตลอดเวลา

แบตเตอรี่ชนิดโซลิดสเตต

แบตเตอรี่ชนิดโซลิดสเตต เป็นเทคโนโลยีแบตเตอรี่รุ่นใหม่ที่กำลังได้รับความสนใจและอยู่ระหว่างการพัฒนาเพื่อใช้งานเชิงพาณิชย์ โดยจุดเด่นของแบตเตอรี่รถไฟฟ้าชนิดนี้คือการเปลี่ยนวัสดุอิเล็กโทรไลต์จากของเหลวมาเป็นของแข็ง เพื่อช่วยเพิ่มความปลอดภัย ลดความเสี่ยงจากการรั่วไหล และรองรับการบรรจุพลังงานได้มากขึ้นในพื้นที่ที่เล็กลง

นอกจากนี้ ยังรองรับแรงดันไฟฟ้าสูงขึ้นได้โดยไม่เกิดความเสียหาย เพิ่มประสิทธิภาพในการจ่ายไฟให้กับมอเตอร์ได้ดียิ่งขึ้น และยังมีอัตราการเสื่อมสภาพที่ช้ากว่าแบตเตอรี่แบบดั้งเดิม จึงถือเป็นเทคโนโลยีที่มีแนวโน้มจะเข้ามาแทนที่แบตเตอรี่ลิเทียมไอออนในอนาคต หากสามารถพัฒนาให้สามารถผลิตในเชิงอุตสาหกรรมได้อย่างคุ้มค่าและเสถียรเพียงพอ

ข้อดีของแบตเตอรี่ชนิดโซลิดสเตต

• ความปลอดภัยสูงกว่าลิเทียมไอออน เนื่องจากไม่มีของเหลวที่เสี่ยงต่อการรั่วไหล

• ความจุพลังงานสูงกว่าลิเทียมไอออน สามารถเก็บพลังงานได้มากในขนาดที่เล็กลง

• ชาร์จได้เร็วขึ้น ลดเวลาการชาร์จเมื่อเทียบกับแบตเตอรี่ลิเทียมไอออน

• รองรับการชาร์จซ้ำได้หลายพันรอบโดยไม่เสื่อมเร็ว

• ทนต่ออุณหภูมิได้ดี ทั้งในสภาวะร้อนจัดและหนาวจัด

ข้อเสียของแบตเตอรี่ชนิดโซลิดสเตต

• ต้นทุนการผลิตยังสูงมาก เนื่องจากใช้วัสดุและกระบวนการผลิตขั้นสูง

• ความซับซ้อนทางเทคนิค ทำให้ไม่สามารถผลิตในระดับอุตสาหกรรมได้แพร่หลาย

• อยู่ระหว่างการพัฒนา ยังไม่มีการใช้งานในรถยนต์ไฟฟ้าเชิงพาณิชย์อย่างแพร่หลาย

• เทคโนโลยียังไม่เสถียรพอ โดยเฉพาะการรักษาประสิทธิภาพเมื่อใช้งานจริงระยะยาว

แบตเตอรี่นิกเกิล-เมทัลไฮไดรด์

แบตเตอรี่นิกเกิล-เมทัลไฮไดรด์ หรือ NiMH เป็นแบตเตอรี่รถไฟฟ้า ที่ถูกใช้งานในรถยนต์ไฮบริดรุ่นแรกๆ เช่น Toyota Prius โดยเป็นเทคโนโลยีที่พัฒนาต่อจากแบตเตอรี่นิกเกิล-แคดเมียม (NiCd) มีจุดเด่นด้านความปลอดภัยสูง ไม่ติดไฟง่าย และมีความทนทานต่อการใช้งาน แม้จะเริ่มถูกแทนที่ด้วยแบตเตอรี่ลิเทียมไอออนในรถยนต์ไฟฟ้าสมัยใหม่ แต่ก็ยังคงถูกใช้อยู่ในรถยนต์ไฮบริดบางรุ่น เนื่องจากมีต้นทุนต่ำและคุณสมบัติเหมาะสมกับการชาร์จและจ่ายไฟในรอบสั้นๆ ซ้ำบ่อยๆ

ข้อดีของแบตเตอรี่นิกเกิล-เมทัลไฮไดรด์

• มีความปลอดภัยสูง ไม่ติดไฟง่าย และทนต่อความร้อน

• ไม่ใช้โลหะหนักอันตราย เช่น แคดเมียม จึงปลอดภัยต่อสิ่งแวดล้อมมากกว่าแบตเตอรี่นิกเกิล-แคดเมียม (NiCd)

• ต้นทุนการผลิตต่ำ และมีความทนทานต่อการใช้งานระยะยาว 

• สามารถรีไซเคิลได้ง่าย เมื่อหมดอายุการใช้งาน

• มีอายุการใช้งานที่ยาวนานกว่าแบตเตอรี่ตะกั่ว-กรด (Lead-acid)

ข้อเสียของแบตเตอรี่นิกเกิล-เมทัลไฮไดรด์

• ความจุพลังงานต่ำกว่าแบตเตอรี่ลิเทียมไอออน ทำให้รถวิ่งได้ระยะสั้นกว่า

• น้ำหนักมากกว่าแบตเตอรี่ลิเทียมไอออน ส่งผลต่อน้ำหนักรวมของรถ

• ประสิทธิภาพลดลงในสภาพอากาศหนาวเย็น

• มีอัตราการสูญเสียพลังงานขณะไม่ใช้งาน (Self-discharge) สูง

• ชาร์จไฟได้ช้ากว่าแบตเตอรี่ลิเทียมไอออน

แบตเตอรี่โซเดียม-ไอออน

แบตเตอรี่โซเดียม-ไอออน เป็นเทคโนโลยีแบตเตอรี่รุ่นใหม่ที่กำลังอยู่ในช่วงพัฒนาและเริ่มถูกนำมาใช้ในระดับทดลองและเชิงพาณิชย์บางส่วน โดยใช้โซเดียม (Na) แทนลิเทียม (Li) เป็นองค์ประกอบหลัก ทำให้มีราคาถูกและลดต้นทุนการผลิตลงได้มากกว่าแบตเตอรี่ชนิดอื่น

อย่างไรก็ตาม แบตเตอรี่โซเดียม-ไอออนยังมีข้อจำกัดบางประการ โดยเฉพาะในด้านความหนาแน่นพลังงาน ส่งผลให้รถที่ใช้แบตเตอรี่ประเภทนี้อาจวิ่งได้ระยะทางสั้นกว่าในการชาร์จหนึ่งครั้ง แต่ก็ยังถือเป็นหนึ่งในตัวเลือกสำคัญของเทคโนโลยีแบตเตอรี่ในอนาคต เนื่องจากมีศักยภาพในการลดต้นทุนการผลิตและเพิ่มความยั่งยืนในการใช้ทรัพยากร

ข้อดีของแบตเตอรี่โซเดียม-ไอออน

• ต้นทุนต่ำ เนื่องจากโซเดียมมีปริมาณมากในธรรมชาติและราคาถูกกว่าลิเทียม

• ปลอดภัยสูง มีความเสถียรทางเคมีดี ลดความเสี่ยงจากการลัดวงจรหรือระเบิด

• มีประสิทธิภาพดีกว่าแบตเตอรี่ลิเทียมไอออนในสภาพอากาศหนาว

• เป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อม ไม่ใช้โลหะหายากหรือสารพิษที่เป็นอันตราย

• สามารถผลิตในปริมาณมากได้ง่ายกว่าในระยะยาว เนื่องจากวัตถุดิบหาได้ง่าย

ข้อเสียของแบตเตอรี่โซเดียม-ไอออน

• ความหนาแน่นพลังงานต่ำ ทำให้ไม่เหมาะกับรถยนต์ไฟฟ้าที่ต้องการวิ่งระยะไกล

• มีน้ำหนักมากกว่าเมื่อเทียบกับแบตเตอรี่ลิเทียมที่ให้ความจุเท่ากัน

• อายุการใช้งานยังสั้นกว่าแบตเตอรี่ลิเทียมไอออน

• ยังไม่มีการใช้อย่างแพร่หลาย เพราะส่วนใหญ่อยู่ในขั้นต้นของการพัฒนา 

แบตเตอรี่ลิเทียมไอออนฟอสเฟต

แบตเตอรี่ลิเทียมไอออนฟอสเฟต เป็นหนึ่งในประเภทของแบตเตอรี่ลิเทียมไอออนที่ได้รับความนิยมเพิ่มขึ้นอย่างต่อเนื่อง โดยเฉพาะในรถยนต์ไฟฟ้ารุ่นประหยัด เช่น รถยนต์ไฟฟ้าจากจีน รวมถึงรถยนต์ไฟฟ้าเพื่อการพาณิชย์และระบบจัดเก็บพลังงาน (ESS) โดยจุดเด่นของแบตเตอรี่ชนิดนี้คือใช้สารประกอบลิเทียมเหล็กฟอสเฟตเป็นวัสดุแคโทด ซึ่งมีความเสถียรทางเคมีมากกว่าวัสดุแคโทดแบบอื่นในแบตเตอรี่ลิเทียมไอออน จึงลดความเสี่ยงต่อการเกิดความร้อนสูงผิดปกติ และเพิ่มความทนทานต่อการใช้งานระยะยาวได้ดีกว่า

ข้อดีของแบตเตอรี่ลิเธียมไอออนฟอสเฟต

• ความปลอดภัยสูง ไม่ติดไฟง่าย และทนต่อความร้อนสูงได้ดี

• อายุการใช้งานยาวนาน รองรับการชาร์จซ้ำได้หลายพันรอบ 

• ราคาถูกกว่าแบตเตอรี่ลิเทียมรถยนต์ทั่วไป เนื่องจากใช้วัตถุดิบที่มีต้นทุนต่ำกว่า

• ไม่ใช้โลหะมีค่า เช่น โคบอลต์ ทำให้เป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อม

• เหมาะสำหรับการใช้งานในระบบที่ต้องการความทนทานและเสถียรในระยะยาว เช่น รถขนส่ง หรือระบบเก็บพลังงาน

ข้อเสียของแบตเตอรี่ลิเธียมไอออนฟอสเฟต

• ความหนาแน่นพลังงานต่ำกว่าแบตเตอรี่ลิเทียมไอออนประเภทอื่น เช่น NMC หรือ NCA ทำให้ระยะทางต่อการชาร์จสั้นกว่า

• มีขนาดและน้ำหนักมากกว่า เมื่อเปรียบเทียบกับแบตเตอรี่ที่ให้ความจุเท่ากัน

• ไม่เหมาะกับรถยนต์ไฟฟ้าระดับพรีเมียมที่ต้องการวิ่งระยะไกลและประสิทธิภาพสูง

• การชาร์จในอุณหภูมิต่ำมากๆ อาจทำได้ช้าลง และประสิทธิภาพอาจลดลงในสภาพแวดล้อมที่เย็นจัด

จุดเด่นของแบตเตอรี่รถยนต์ไฟฟ้า

แบตเตอรี่รถไฟฟ้าไม่ได้เป็นเพียงแหล่งพลังงานสำหรับการขับเคลื่อนเท่านั้น แต่ยังมีจุดเด่นอีกหลายประการที่น่าสนใจ ดังนี้

ไม่มีการปล่อยไอเสียโดยตรง 

เนื่องจากแบตเตอรี่จ่ายพลังงานไฟฟ้าให้กับมอเตอร์แทนเครื่องยนต์สันดาป ทำให้ไม่เกิดการเผาไหม้เชื้อเพลิง ส่งผลให้ไม่มีควันดำหรือไอเสียที่ก่อให้เกิดมลพิษทางอากาศ

ลดการสูญเสียพลังงานได้อย่างมีประสิทธิภาพ

แบตเตอรี่รถไฟฟ้าเมื่อทำงานร่วมกับมอเตอร์ไฟฟ้า จะสามารถแปลงพลังงานไฟฟ้าให้เป็นพลังงานกลได้อย่างมีประสิทธิภาพ โดยมีอัตราการสูญเสียพลังงานเพียง 5-15% ขณะที่ระบบเครื่องยนต์สันดาปภายในมีอัตราการสูญเสียพลังงานสูงถึง 70-80% จากการเผาไหม้เชื้อเพลิง ความร้อน และแรงเสียดทานภายในเครื่องยนต์ 

มีต้นทุนการใช้งานระยะยาวต่ำ

รถยนต์ไฟฟ้ามีต้นทุนในการใช้งานระยะยาวต่ำกว่ารถยนต์น้ำมันอย่างเห็นได้ชัด เนื่องจากค่าไฟฟ้าสำหรับการชาร์จแบตเตอรี่โดยเฉลี่ยมีราคาถูกกว่าค่าน้ำมันเชื้อเพลิงหลายเท่า ทั้งยังไม่จำเป็นต้องเปลี่ยนน้ำมันเครื่อง และมีชิ้นส่วนที่เคลื่อนไหวน้อยกว่าเครื่องยนต์สันดาป จึงช่วยลดค่าใช้จ่ายในการบำรุงรักษาระยะยาว เช่น ค่าเปลี่ยนกรองน้ำมัน หัวเทียน หรือสายพาน

รองรับระบบ Regenerative Braking

แบตเตอรี่รถยนต์ไฟฟ้ารองรับการทำงานร่วมกับระบบ Regenerative Braking ซึ่งเป็นระบบเบรกที่สามารถเปลี่ยนพลังงานจลน์ที่เกิดขึ้นขณะเบรกหรือชะลอความเร็วให้กลับมาเป็นพลังงานไฟฟ้า แล้วส่งกลับเข้าไปเก็บในแบตเตอรี่ใหม่อีกครั้ง โดยพลังงานที่เดิมจะสูญเสียไปในรูปของความร้อน จึงถูกนำกลับมาใช้ได้อย่างมีประโยชน์และช่วยยืดระยะทางในการขับขี่ต่อการชาร์จหนึ่งครั้งให้ยาวนานยิ่งขึ้น 

มีอายุการใช้งานยาวนาน

แบตเตอรี่รถไฟฟ้ามักถูกออกแบบให้มีอายุการใช้งานที่ยาวนาน โดยสามารถรองรับการชาร์จซ้ำได้หลายพันรอบ โดยที่ประสิทธิภาพยังคงอยู่ในระดับที่ใช้งานได้ดี ส่วนใหญ่มักมีอายุการใช้งานเฉลี่ย 8–15 ปี หรือมากกว่า ขึ้นอยู่กับเทคโนโลยีของแบตเตอรี่และพฤติกรรมการใช้งานของผู้ขับขี่ 

ปลอดภัยและเสถียร

แบตเตอรี่รถไฟฟ้าสมัยใหม่ถูกออกแบบให้มีความปลอดภัยสูง ด้วยการติดตั้งระบบบริหารจัดการแบตเตอรี่ช่วยควบคุมอุณหภูมิ ตรวจสอบแรงดันไฟ และป้องกันการชาร์จเกิน การลัดวงจร หรือความร้อนสะสมเกินค่าที่กำหนด ซึ่งระบบเหล่านี้ทำงานแบบเรียลไทม์เพื่อให้แบตเตอรี่ทำงานในสภาวะที่ปลอดภัยอยู่เสมอ จึงลดความเสี่ยงจากการเกิดไฟไหม้หรือความเสียหาย และช่วยให้แบตเตอรี่มีความเสถียรตลอดอายุการใช้งาน

เป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อม

รถยนต์ไฟฟ้าไม่มีการปล่อยก๊าซเรือนกระจกหรือไอเสียระหว่างการใช้งาน จึงช่วยลดมลพิษทางอากาศในเขตเมืองได้อย่างมีประสิทธิภาพ และเมื่อใช้ร่วมกับแหล่งพลังงานสะอาด เช่น พลังงานแสงอาทิตย์ พลังงานลม หรือพลังงานน้ำ การชาร์จแบตเตอรี่จะไม่ก่อให้เกิดการปล่อยคาร์บอนเพิ่มเติม ทำให้รถยนต์ไฟฟ้ากลายเป็นทางเลือกที่ยั่งยืนในระยะยาว และช่วยลดผลกระทบต่อภาวะโลกร้อน รวมถึงลดการพึ่งพาเชื้อเพลิงฟอสซิลได้อีกด้วย

รองรับการพัฒนาเทคโนโลยีในอนาคต

แบตเตอรี่รถยนต์ไฟฟ้าเป็นองค์ประกอบที่ยังมีศักยภาพในการพัฒนาต่อเนื่อง ทั้งด้านวัสดุ โครงสร้าง และระบบการจัดการพลังงาน โดยแนวโน้มในอนาคตคือแบตเตอรี่จะมีขนาดเล็กลง น้ำหนักเบา เก็บพลังงานได้มากขึ้น และสามารถชาร์จได้เร็วขึ้น ซึ่งจะช่วยเพิ่มระยะทางในการขับขี่ ลดเวลาในการชาร์จ และลดต้นทุนการผลิต ส่งผลให้รถยนต์ไฟฟ้ามีราคาที่เข้าถึงง่ายขึ้น ประสิทธิภาพสูงขึ้น และกลายเป็นตัวเลือกหลักของผู้บริโภคในอนาคต 

ข้อสังเกตของแบตเตอรี่รถยนต์ไฟฟ้า

แม้แบตเตอรี่รถไฟฟ้าจะมีจุดเด่นหลายด้าน ทั้งด้านความปลอดภัย ประสิทธิภาพ และความเป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อม แต่มีข้อจำกัดบางประการที่ผู้ใช้งานควรพิจารณาก่อนตัดสินใจเลือกซื้อรถยนต์ไฟฟ้า ดังนี้ 

• ราคาสูงเมื่อเปลี่ยนแบตเตอรี่

หากแบตเตอรี่หมดอายุการใช้งานหรือเสื่อมสภาพ ค่าใช้จ่ายในการเปลี่ยนแบตเตอรี่อาจสูงถึงหลักแสนบาท ขึ้นอยู่กับรุ่นและความจุของแบตเตอรี่

• เสื่อมสภาพตามระยะเวลาหรือรอบการชาร์จ

แม้แบตเตอรี่จะมีอายุการใช้งานหลายปี แต่ก็มีการเสื่อมสภาพตามการใช้งาน เช่น ความจุลดลง หรือชาร์จแล้วใช้งานได้น้อยลงเมื่อเทียบกับช่วงแรก

• ใช้เวลาชาร์จนานกว่าการเติมน้ำมัน

แม้จะมีระบบชาร์จเร็ว (DC Fast Charging) ที่สามารถชาร์จแบตเตอรี่ได้ภายใน 30-60 นาที แต่โดยทั่วไปแล้วการชาร์จรถยนต์ไฟฟ้ายังใช้เวลานานกว่าการเติมน้ำมัน โดยเฉพาะหากชาร์จจากไฟบ้าน (AC ชาร์จธรรมดา) อาจใช้เวลาตั้งแต่ 4-12 ชั่วโมง ขึ้นอยู่กับขนาดแบตเตอรี่และกำลังไฟของเครื่องชาร์จ 

• ระยะทางการขับขี่ต่อการชาร์จยังจำกัด

แม้เทคโนโลยีแบตเตอรี่จะพัฒนาไปมาก แต่รถยนต์ไฟฟ้าบางรุ่นยังมีความจุแบตเตอรี่ไม่สูงพอสำหรับการเดินทางระยะไกล โดยเฉพาะรุ่นที่ใช้แบตเตอรี่ขนาดเล็กหรือออกแบบมาเพื่อใช้งานในเมือง ซึ่งอาจวิ่งได้เพียง 200-350 กิโลเมตรต่อการชาร์จหนึ่งครั้ง ทำให้ผู้ใช้งานต้องวางแผนเส้นทางอย่างรอบคอบ คำนึงถึงจุดชาร์จระหว่างทาง และเวลาในการชาร์จ เพื่อไม่ให้เกิดปัญหาแบตเตอรี่หมดกลางทาง

• ต้องการระบบควบคุมอุณหภูมิและจัดการพลังงาน

แบตเตอรี่รถไฟฟ้าต้องทำงานภายใต้อุณหภูมิที่เหมาะสม หากแบตเตอรี่ร้อนหรือเย็นเกินไป อาจส่งผลต่อประสิทธิภาพ ความปลอดภัย และอายุการใช้งานของแบตเตอรี่โดยตรง ดังนั้นรถยนต์ไฟฟ้าสมัยใหม่จึงต้องมีระบบควบคุมอุณหภูมิและระบบบริหารจัดการแบตเตอรี่ เพื่อควบคุมการชาร์จ-จ่ายไฟให้สมดุล ช่วยป้องกันปัญหาแบตเตอรี่เสื่อมเร็ว ลัดวงจร หรือเกิดความร้อนสูงผิดปกติระหว่างการใช้งานหรือชาร์จไฟ

• สถานีชาร์จยังไม่ครอบคลุมทุกพื้นที่

แม้ในเมืองใหญ่จะเริ่มมีที่ชาร์จแบตรถยนต์ไฟฟ้าเพิ่มขึ้นอย่างต่อเนื่อง แต่ในบางพื้นที่โดยเฉพาะนอกเมือง เขตชนบท หรือเส้นทางระยะไกล สถานีชาร์จไฟอาจยังมีจำนวนจำกัด หรือยังไม่รองรับการชาร์จแบบเร็ว ทำให้ผู้ขับขี่ต้องวางแผนเส้นทางล่วงหน้าอย่างรอบคอบ และเผื่อเวลาสำหรับการชาร์จ เพื่อหลีกเลี่ยงความไม่สะดวกระหว่างเดินทางหรือความเสี่ยงแบตเตอรี่หมดกลางทาง

ราคาแบตเตอรี่รถยนต์ไฟฟ้าขึ้นอยู่กับอะไร?

ราคาแบตเตอรี่รถยนต์ไฟฟ้าเป็นหนึ่งในปัจจัยสำคัญที่ส่งผลต่อราคารวมของรถยนต์ไฟฟ้า ซึ่งปัจจัยที่มีผลต่อราคาแบตเตอรี่รถไฟฟ้ามีดังนี้

• ความจุของแบตเตอรี่ (kWh)

ยิ่งแบตเตอรี่มีความจุสูง เช่น 60–100 kWh ราคาก็จะยิ่งสูงตามไปด้วย เพราะสามารถเก็บพลังงานได้มากขึ้นและส่งผลให้รถวิ่งได้ระยะทางไกลขึ้นด้วยเช่นกัน 

• ประเภทของแบตเตอรี่

แบตเตอรี่แต่ละประเภทมีต้นทุนต่างกัน เช่น

• ลิเทียมไอออน (Li-ion) ราคาแพงแต่มีประสิทธิภาพสูง

• ลิเทียมไอออนฟอสเฟต (LFP) ราคาถูกกว่าแต่มีความหนาแน่นพลังงานต่ำกว่า

• โซลิดสเตต (Solid-state) ยังอยู่ในระยะพัฒนาและมีราคาสูงมาก

• วัสดุที่ใช้ในการผลิต

ราคาของโลหะสำคัญ เช่น ลิเทียม โคบอลต์ นิกเกิล และแมงกานีส มีผลอย่างมากต่อราคาผลิตแบตเตอรี่ โดยเฉพาะเมื่อมีความผันผวนในตลาดโลก

• ต้นทุนด้านเทคโนโลยีและการวิจัยพัฒนา (R&D)

การใช้เทคโนโลยีการผลิตขั้นสูง เช่น ระบบจัดการพลังงาน ที่ควบคุมอุณหภูมิและความปลอดภัยอย่างแม่นยำ รวมถึงการพัฒนาแบตเตอรี่เคมีใหม่ๆ เป็นอีกหนึ่งปัจจัยที่ส่งผลให้ต้นทุนแบตเตอรี่สูงขึ้น โดยเฉพาะในเทคโนโลยีที่ยังอยู่ระหว่างการวิจัยหรือผลิตในวงจำกัด

• มาตรฐานความปลอดภัยและระบบควบคุมอุณหภูมิ

แบตเตอรี่รถไฟฟ้าที่มีระบบควบคุมความร้อนและการป้องกันไฟลุกไหม้จะความปลอดภัยที่สูงกว่าแบตเตอรี่ทั่วไป ซึ่งมักมาพร้อมกับราคาที่สูงกว่าด้วยเช่นกัน 

• ยี่ห้อและคุณภาพของแบตเตอรี่

แบตเตอรี่รถไฟฟ้าจากผู้ผลิตที่มีชื่อเสียง มักใช้วัสดุคุณภาพสูง มีระบบความปลอดภัยครบถ้วน และได้รับการรับรองมาตรฐานสากล พร้อมการรับประกันระยะยาว จึงมีราคาสูงกว่าผู้ผลิตทั่วไปที่อาจไม่มีมาตรฐานหรือการรับรองในระดับเดียวกัน

• อัตราภาษีนำเข้าและสิทธิประโยชน์จากภาครัฐ

ในบางประเทศ (รวมถึงประเทศไทย) มีการให้สิทธิพิเศษทางภาษีสำหรับชิ้นส่วนรถยนต์ไฟฟ้า ซึ่งอาจส่งผลให้ราคาลดลงได้ในระยะสั้น

อายุการใช้งานของแบตเตอรี่เป็นอย่างไร

แบตเตอรี่รถยนต์ไฟฟ้าสมัยใหม่มีอายุการใช้งานเฉลี่ยประมาณ 8-15 ปี หรือ 1,000-2,000 รอบการชาร์จ ขึ้นอยู่กับประเภทของแบตเตอรี่และลักษณะการใช้งานจริง โดยเมื่อใช้งานไปนานๆ ความจุแบตเตอรี่จะค่อยๆ ลดลงตามธรรมชาติ ซึ่งไม่ได้หมายถึงการเสียทันที แต่จะทำให้ระยะทางที่รถวิ่งได้ต่อการชาร์จหนึ่งครั้งลดลง โดยปัจจัยที่ส่งผลต่ออายุการใช้งานของแบตเตอรี่รถไฟฟ้า มีดังนี้ 

• จำนวนรอบการชาร์จ (Charge Cycles)

ยิ่งชาร์จบ่อย ความจุแบตเตอรี่จะค่อยๆ เสื่อมลงตามรอบการใช้งาน โดยแบตเตอรี่บางรุ่นรองรับได้หลายพันรอบก่อนที่ความจุจะลดลงอย่างมีนัยสำคัญ

• อุณหภูมิในการใช้งาน

การใช้งานในอุณหภูมิที่ร้อนจัดหรือเย็นจัด จะส่งผลต่อประสิทธิภาพและอายุการใช้งานของแบตเตอรี่รถไฟฟ้าโดยตรง หากแบตเตอรี่มีความร้อนสูงสะสมบ่อยครั้งอาจเสื่อมสภาพได้เร็วขึ้น ขณะที่หากเย็นเกินไป แบตเตอรี่อาจจ่ายไฟได้ไม่เต็มที่ การชาร์จไฟช้าลง หรือไม่สามารถชาร์จได้ในบางกรณีเช่นกัน 

• วิธีการชาร์จไฟ

การชาร์จจนเต็ม 100% เป็นประจำ หรือปล่อยให้แบตเตอรี่หมดเกลี้ยงบ่อยๆ อาจทำให้แบตเตอรี่เสื่อมเร็วได้ ดังนั้นควรรักษาระดับการชาร์จให้อยู่ในช่วง 80% และเมื่อพบว่าแบตต่ำกว่า 20% ควรชาร์จทันที วิธีนี้จะช่วยยืดอายุการใช้งานได้ยาวนานยิ่งขึ้น 

• ความเร็วในการชาร์จ

แม้การชาร์จเร็ว (DC Fast Charging) จะสะดวกมากกว่า แต่หากใช้งานการชาร์จแบบนี้บ่อยเกินไป อาจเร่งการเสื่อมของแบตเตอรี่ได้เร็วยิ่งขึ้น ดังนั้นควรสลับกับการชาร์จแบบธรรมดา (AC) ร่วมด้วย

• การใช้งานหนักหรือโหลดสูงเป็นเวลานาน

การเร่งความเร็วแรงบ่อย ๆ การขับขึ้นทางชัน หรือการบรรทุกน้ำหนักมากต่อเนื่อง ล้วนเป็นภาระที่ทำให้แบตเตอรี่ต้องจ่ายพลังงานในปริมาณสูงอย่างต่อเนื่อง ส่งผลให้เกิดความร้อนสะสม และเพิ่มอัตราการเสื่อมของเซลล์แบตเตอรี่ได้เร็วกว่าการใช้งานปกติทั่วไป 

• ระบบบริหารจัดการแบตเตอรี่ (Battery Management System – BMS)

รถยนต์ไฟฟ้าที่มีระบบ BMS ที่มีประสิทธิภาพ จะสามารถควบคุมและตรวจสอบการทำงานของแบตเตอรี่ในทุกมิติ ไม่ว่าจะเป็นแรงดันไฟ อุณหภูมิ ระดับการชาร์จ และการจ่ายกระแสไฟ เพื่อป้องกันการชาร์จเกิน การคายประจุเกิน ความร้อนสะสม หรือการลัดวงจร จึงสามารถช่วยยืดอายุการใช้งานแบตเตอรี่ได้นานยิ่งขึ้น 

ความแตกต่างระหว่างแบตเตอรี่รถยนต์ไฟฟ้ากับแบตเตอรี่รถทั่วไป

แบตเตอรี่รถไฟฟ้าและแบตเตอรี่รถทั่วไป มีหน้าที่จ่ายพลังงานให้กับรถเช่นเดียวกัน แต่มีคุณสมบัติแตกต่างกันหลายด้าน ซึ่งสามารถเปรียบเทียบให้เห็นความแตกต่างได้ ดังนี้ 

• หน้าที่หลัก

• แบตเตอรี่รถยนต์ไฟฟ้า ทำหน้าที่เป็นแหล่งพลังงานหลักของรถยนต์ไฟฟ้า โดยจ่ายไฟให้กับมอเตอร์เพื่อขับเคลื่อนรถ รวมถึงระบบไฟฟ้าภายในรถทั้งหมด เช่น ระบบปรับอากาศ หน้าจอควบคุม ระบบแสงสว่าง และระบบช่วยขับขี่ต่างๆ

• แบตเตอรี่รถยนต์ทั่วไป ทำหน้าที่จ่ายไฟเพื่อสตาร์ตเครื่องยนต์ในช่วงเริ่มต้น และเลี้ยงระบบไฟฟ้าต่างๆ เช่น ไฟหน้า วิทยุ หรือระบบไฟในห้องโดยสาร โดยไม่เกี่ยวข้องกับระบบขับเคลื่อนโดยตรง 

• แรงดันไฟฟ้า

• แบตเตอรี่รถยนต์ไฟฟ้า ใช้แรงดันไฟฟ้าสูงมาก อยู่ระหว่าง 200-800 โวลต์ ขึ้นอยู่กับรุ่นและระบบของรถ เพื่อให้สามารถจ่ายพลังงานเพียงพอสำหรับขับเคลื่อนมอเตอร์และระบบไฟฟ้าทั้งหมดได้อย่างมีประสิทธิภาพ

• แบตเตอรี่รถยนต์ทั่วไป ใช้แรงดันไฟฟ้าต่ำ โดยมาตรฐานส่วนใหญ่คือ 12 โวลต์ เพื่อจ่ายไฟให้ระบบสตาร์ตเครื่องยนต์ ไฟส่องสว่าง และอุปกรณ์ไฟฟ้าเบื้องต้นในรถเท่านั้น

•  ความจุพลังงาน

• แบตเตอรี่รถยนต์ไฟฟ้า มีความจุพลังงานสูงมาก โดยวัดเป็นกิโลวัตต์ชั่วโมง (kWh) เช่น 40-100 kWh หรือมากกว่านั้นในรถรุ่นพรีเมียม ความจุที่มากช่วยให้รถสามารถวิ่งได้ไกลต่อการชาร์จหนึ่งครั้ง เช่น 300-600 กิโลเมตร

• แบตเตอรี่รถยนต์ทั่วไป มีความจุพลังงานต่ำกว่ามาก โดยวัดเป็นแอมป์ชั่วโมง (Ah) เช่น 45-80 Ah หรือประมาณ 0.5-1 kWh เพียงพอสำหรับการสตาร์ตเครื่องยนต์และจ่ายไฟให้ระบบพื้นฐานในช่วงเวลาสั้นๆ เท่านั้น

• การชาร์จพลังงาน

• แบตเตอรี่รถยนต์ไฟฟ้า ต้องชาร์จจากแหล่งพลังงานภายนอก เช่น AC Charging ใช้เวลานาน 6-12 ชั่วโมง หรือ DC Fast Charging ใช้เวลาประมาณ 30-60 นาที 

• แบตเตอรี่รถยนต์ทั่วไป ชาร์จไฟโดยอัตโนมัติผ่านเครื่องกำเนิดไฟฟ้าขณะเครื่องยนต์ทำงาน โดยไม่ต้องชาร์จจากภายนอก ผู้ขับขี่ไม่ต้องดูแลการชาร์จด้วยตนเอง

• ต้นทุน

• แบตเตอรี่รถยนต์ไฟฟ้า มีต้นทุนสูง ราคาอาจอยู่ในช่วงหลักหมื่นปลายๆ หรือหลายแสนบาท หากต้องเปลี่ยนใหม่

• แบตเตอรี่รถยนต์ทั่วไป มีต้นทุนต่ำกว่ามาก โดยทั่วไปมีราคาประมาณ 1,000–5,000 บาท ขึ้นอยู่กับขนาดและยี่ห้อ และสามารถเปลี่ยนได้ง่ายในศูนย์บริการหรือร้านอะไหล่ทั่วไป

•  อายุการใช้งาน

• แบตเตอรี่รถยนต์ไฟฟ้า มีอายุการใช้งานเฉลี่ย 8-15 ปี ขึ้นอยู่กับประเภทของแบตเตอรี่ พฤติกรรมการชาร์จ และระบบควบคุมพลังงาน 

• แบตเตอรี่รถยนต์ทั่วไป มีอายุการใช้งานสั้นกว่า โดยเฉลี่ยประมาณ 2-5 ปี ขึ้นอยู่กับการใช้งาน สภาพอากาศ และการดูแลรักษา 

สรุป

แบตเตอรี่รถไฟฟ้า คือแหล่งพลังงานหลักที่จ่ายไฟให้กับมอเตอร์และระบบต่างๆ โดยแบ่งออกได้หลายประเภท เช่น ลิเทียมไอออน ลิเทียมไอออนฟอสเฟต โซลิดสเตต โซเดียมไอออน และนิกเกิล-เมทัลไฮไดรด์ ซึ่งแต่ละประเภทมีข้อดีข้อเสียที่แตกต่างกัน ทั้งในเรื่องความจุ ความปลอดภัย ต้นทุน และอายุการใช้งาน ซึ่งโดยทั่วไปแบตเตอรี่รถไฟฟ้าจะมีอายุการใช้งานเฉลี่ย 8-15 ปี ขึ้นอยู่กับพฤติกรรมการชาร์จและการดูแลรักษา

สำหรับผู้ใช้งานที่ต้องการดูแลแบตเตอรี่ให้มีประสิทธิภาพสูงสุด แนะนำเป็นที่ Autobacs ศูนย์บริการรถยนต์ครบวงจรมาตรฐานญี่ปุ่น มีบริการตรวจเช็กระบบไฟฟ้าและแบตเตอรี่รถยนต์อย่างละเอียด โดยช่างผู้เชี่ยวชาญและอุปกรณ์ทันสมัย เพื่อยืดอายุการใช้งานแบตเตอรี่และเพิ่มความมั่นใจให้คุณได้มากยิ่งขึ้นในทุกการเดินทาง!